Als voorzitter van de Raad van Bestuur van Verslavingszorg Noord Nederland heeft Gabriël Anthonio natuurlijk een drukke agenda. Dus de collega die hem bij de ingang tegemoetkwam… die was hij normaal waarschijnlijk voorbij gelopen. Maar die maandagochtend lag dat anders. “Het viel me op dat hij er heel gedeprimeerd uitzag. Dus vroeg ik hem wat er aan de hand was, of hij een kop koffie wilde drinken. Dat wilde hij zeker, en hij vertelde me zijn verhaal. Ik merkte dat dat hem enorm opluchtte. En weet je waarom ik überhaupt met hem in gesprek ging? Mijn zoon had me een les gegeven in leiderschap.”
Waardengedreven leiderschap
Normaal geeft Anthonio die lessen zelf. Want hij is niet alleen voorzitter van de raad van bestuur maar ook hoogleraar op het gebied van Leiderschap en Organisaties aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ook verzorgt hij het college 'Waarden Gedreven Leiderschap, met Impact!' op de Nyenrode Business Universiteit.
Feilloos
Maar die ochtend kwamen de lessen dus van zijn zoon, en Anthonio had ze hard nodig. “Ik sta altijd redelijk ontspannen op, maar die ochtend was ik niet mezelf. Ik rende heen en weer om mijn spullen bij elkaar te zoeken en de stress gierde door mijn lichaam. Nou is mijn zoon autistisch, en hij heeft een verstandelijke beperking, maar hij leest mijn stemming altijd feilloos. Hij legde zijn handen op mijn schouders en keek me aan. En ik voelde de impliciete boodschap: rustig nu maar, geniet van het nu. Op dat moment was hij de leider.”
Verticale as
De boodschap van Anthonio sluit hierop aan. Leiderschap loopt niet top down en zelfs niet bottom up. “Op die verticale as zie je alleen maar procedures, protocollen en nutteloze jaarplannen. De speelsheid, humor en creativiteit, die zit veel eerder in de horizontale as. In het leiderschap onafhankelijk van hiërarchie.”
Jaarplan
Dat zag Anthonio ook in zijn eigen organisatie. “Tot een paar jaar geleden produceerde de directie ieder jaar een jaarplan. Wij gaven onze doelstellingen door aan de middelmanagers, en die informeerden weer de artsen en verpleegkundigen. Maar laatst zat ik in een vergadering met een gr
ote groep collega’s, en ik stelde ze de vraag die al een tijdje op mijn lippen brandde: ‘Dat jaarverslag… wat doen jullie daar eigenlijk mee?’ En iedereen begon te lachen, want het antwoord was natuurlijk: niets. Oké, misschien keken ze het even in, maar 1 januari volgde iedereen gewoon zijn eigen weg.”
9 dialoogtafels
En daarom doet Anthonio het nu anders. “Dat jaarplan wordt nu gemaakt door het hele management, op een speciaal daarvoor vrijgeroosterde dag. We zetten die managers dan aan negen tafels, en iedere tafel levert aanbevelingen op basis van drie thema’s. Het eerste thema gaat over de kwaliteit van zorg: hoe verkorten we bijvoorbeeld de wachtlijsten? Het tweede thema richt zich op personele bedrijfsvoering. Bijvoorbeeld: hoe verlagen we het ziekteverzuim? En thema nummer drie heeft betrekking op innovatie. Sommige cliënten zijn bijvoorbeeld én verslaafd én zwanger. Zijn er misschien nieuwe methoden om hen zo goed mogelijk te helpen? Aan het einde van de dag hebben we dus 27 aanbevelingen en daar kiezen we er zeven van uit. Die vormen de basis voor het jaarplan. Een jaarplan van slechts een half A4’tje. Puntig, concreet en ook nog eens van een betere kwaliteit.”
Lees ook de blog van Gabriël Anthonio: een baan als een aantrekkelijke werkplaats
Grote voordelen
Maar die tekst op dat A4’tje vormt niet eens de essentie. Belangrijker is de blanco achterkant. Daarop schrijven medewerkers hun eigen thema’s, hun eigen jaarplan. En volgens Anthonio biedt dat grote voordelen. “Mensen beschouwen dat jaarplan opeens als iets van zichzelf. Het mooiste voorbeeld zag ik aan de balie bij de ingang. Een van de telefonistes had daluren en dacht: laat ik in die tijd wat gaan doen aan wachtlijstbemiddeling. Dus belde ze cliënten op en vroeg of ze hen kon helpen. Ze wees hen bijvoorbeeld op gespreksgroepen en e-learning. Fantastisch natuurlijk, maar… moet je je voorstellen dat ik dat als bestuurder dwingend aan die baliemedewerkers zou opleggen. Dan gingen veel van hen meteen met hun hakken in het zand: wij zijn toch geen behandelaars? Maar die telefoniste kreeg niks opgedrongen; die volgde haar eigen jaarplan. En dat is het voordeel van waardengedreven leiderschap.”
Wil je meer weten over waardengedreven leiderschap? Tijdens de zesdaagse collegereeks Cultuurverandering geeft Gabriël Anthonio het college 'Waarde Gedreven Leiderschap, met Impact!'
