Varen in de mist: lessen voor managers in woelige tijden [boekrecensie]

Tijdens de afgelopen lockdown schreef Van der Sluis het boek ‘Varen in de mist’, waarin ze leidinggevenden houvast geeft en moderne leiderschapstechnieken laat zien, zoals risicomanagement, voor moeilijke tijden. Zoals de titel van het boek al doet vermoeden maakt ze daarbij veelvuldig gebruik van nautische beeldspraak en scheepvaarttermen om de moeilijke situaties uit te leggen, waarin organisaties zich door de pandemie en lockdown in bevinden.

Varen in de mist

De manager is dan ook als een schipper aan het roer van de organisatie in woelige tijden, schrijft Van der Sluis. “Die moet zijn schip, de organisatie, er doorheen loodsen zonder al te veel averij op te lopen.”

Modellen

De instrumenten die Van der Sluis in ‘Varen in de Mist’ aanreikt bestaan uit een viertal conceptuele modellen, die leidinggevenden kunnen gebruiken bij de inrichting van de organisatie en als uitrusting voor onderweg. Zo helpt het zogeheten 3-fasen model de manager bepalen in welke situatie de organisatie zich bevindt. Ben je met je schip overmeesterd door wind en zee? Of krijgt je bemanning weer wat grip op de situatie? Krijgen de medewerkers weer energie om hun werk op te pakken en gaan ze weer ‘aan’? De derde fase is als er een nieuwe horizon gloort en de modus om met volle vaart vooruit te gaan weer wordt gevonden.

>>> Tip: Lees nu het hoofdstuk over het 3-fasemodel online

Kompas

Het navigatiemodel van Van der Sluis helpt organisaties juist om hun leidende principes systematisch in beeld brengen. Leidinggevenden kunnen met dit kompas de coördinaten bepalen van waaruit zij bewegen. Met de huidige kennis en inzichten over economie en ondernemerschap na de lockdown, noemt ze het dan ook de After Lockdown Navigator.

Vaart maken

Het derde model, het besturingsmodel, helpt organisaties in te richten om ‘vaart te maken’. “Een organisatie is als een lerend ecosysteem dat zich lenig, wendbaar, flexibel en adaptief beweegt”, schrijft Van der Sluis. “Zoals een schip dat zich een weg baant door de wateren in wisselende omstandigheden.” Belangrijk bij het vaart maken is bijvoorbeeld dat er een gezamenlijk doel is. Samen streven naar één doel geeft een organisatie vleugels. Het zet mensen in beweging. Ook lijkt het een open deur, toch werkt het in veel organisaties nog niet zo, stelt de auteur. Organogrammen en functiehuizen, vaste structuren en hiërarchisch en lineair denken zitten het vaak nog in de weg.

Als laatste biedt Van der Sluis met het managementmodel hulp aan organisaties om hun interne processen te managen en zo de kwaliteit van het werk te vergroten.

Meer werkboek dan leesboek

Maar ‘Varen in de mist’ is niet een boek dat alleen maar kennis en inzichten wil delen. Het gaat niet om wat goed of fout is, of waar of niet waar is, stelt de auteur. Ze wil met haar boek juist bereiken dat leidinggevenden onderbouwde keuzes kunnen maken als dat van hen wordt verwacht. Ook in onverwachtse moeilijke situaties.

>>> Tip: Lees ook het verslag van de boekoverhandiging aan minister Hugo de Jonge

‘Varen in de Mist’ is dan ook meer een werkboek dan een leesboek. Naast de modellen en inzichten, word je als lezer door de schrijfster ondervraagd. Zij stelt in elk hoofdstuk vragen die lezer, de leidinggevende, helpen om het gesprek aan te gaan en zaken te bespreken met het directieteam. Naast deze gespreksvragen stelt ze ook spiegelvragen, die als doel hebben om de lezer te helpen bij het ontwikkelen van het eigen leiderschap en risicomanagement. Ze zijn een opmaat voor reflectie op het eigen handelen, gemaakte en te maken keuzes. Ook deelt ze casussen uit de praktijk.

Goed leesbaar en handzaam

‘Varen in de Mist’ is een goed leesbaar en handzaam boek. Je moet af en toe wel even door de nautische termen heen lezen, maar Van der Sluis geeft leidinggevenden een aantal praktische lessen mee. Zodat zij met hun organisatie koers kunnen houden in deze woelige tijden.

Titel:Varen in de mist
Auteur: Prof. dr. Lidewey van der Sluis
ISBN: 9789462156975
Uitgeverij: Vakmedianet