De wetgever heeft niet stilgezeten de afgelopen tijd. De eerste aanpassingswetgeving ligt inmiddels voor bij de Afdeling advisering van de Raad van State. Het gaat om de Aanpassingswet normalisering rechtpositie ambtenaren en het Wetsvoorstel normalisering rechtspositie ambtenaren in het onderwijs. Met dit laatste wetsvoorstel wordt geregeld dat de Wnra niet geldt voor openbare schollen en instellingen. De aanpassingswetgeving bevat alle benodigde aanpassingen in de wetten van alle ministeries. Los van de constatering dat ze er zijn, zal er in deze bijdrage niet verder worden stilgestaan bij de aanpassingswetgeving. Dat komt later.

Met de normalisering wordt de rechtspositie van de ambtenaar gelijk met de rechtspositie van de werknemer in de private sector. De normalisering heeft een aantal gevolgen. Zo gaat er tussen de overheidswerkgever en de ambtenaar een arbeidsovereenkomst komen. Daarnaast zullen de collectieve arbeidsvoorwaarden na 1 januari 2020 niet meer zijn opgenomen in publiekrechtelijke regelingen maar in cao’s.

[intermezzo:2]

De cao-onderhandelingen

Nadat de normalisering is aangenomen, is men begonnen met de cao-onderhandelingen in de verschillende sectoren. Ons is bekend dat de cao voor de waterschappen inmiddels (nagenoeg) gereed is. Deze moet alleen nog een formele status krijgen. Ook de sector gemeenten is al een heel eind gevorderd. Bij de provincies en het rijk zijn de onderhandelingen nog bezig.

Voor alle sectoren geldt dat de huidige publiekrechtelijke regelingen de basis vormen voor de onderhandelingen. Eén van de vragen die op de cao-tafel moet worden beantwoord, is of er cao-commissies zullen worden ingesteld. Een voorbeeld hiervan is de cao-ontslagcommissie. Deze commissie oordeelt dan over een verzoek tot toestemming voor de opzegging van de arbeidsovereenkomst in het geval van een bedrijfseconomisch ontslag. In het kader van de normalisering zou dit relevant kunnen zijn omdat je met het instellen van een cao-ontslagcommissie kunt afwijken van onder meer het afspiegelingsbeginsel.

Voor organisaties is dit van belang omdat de cao de te volgen procedure bepaalt en daarmee dus ook bepaalt hoe de processen binnen organisaties moeten zijn ingericht. Het is dus zaak om in de gaten te houden hoe ver de onderhandelingen zijn en je hierop voor te bereiden.

[intermezzo:1]

De implementatie

De invoering zal er bij iedere overheidswerkgever anders uitzien. Zo kan de overheidswerkgever kiezen of hij de medewerkers een nieuwe arbeidsovereenkomst wil laten tekenen. Dit is in ieder geval niet noodzakelijk omdat het overgangsrecht regelt dat de arbeidsovereenkomst van rechtswege ontstaat. In een eerder artikel is al stilgestaan welke voordelen het aanbieden van een arbeidsovereenkomst heeft.

Inmiddels heeft de VNG het Draaiboek implementatie Wnra gepubliceerd. Dit draaiboek is bedoeld als handleiding voor de medewerkers van (onder meer) gemeenten die bezig zijn met de implementatie van de Wnra.

Ter voorbereiding is het in ieder geval noodzakelijk om voor inwerkingtreding van de Wnra de lokale regelingen in kaart te brengen om te kijken of hiervoor nog nadere afspraken gemaakt moeten worden tussen de overheidswerkgever en de ondernemingsraad.

Rol van de ondernemingsraad

De ondernemingsraad heeft niet alleen bij de invoering van de Wnra een rol, ook daarna wijzigt de rol van de ondernemingsraad. Zo kunnen er als gevolg van de normalisering wijzigingen optreden voor het georganiseerd overleg. Onder de huidige regelgeving moeten aangelegenheden van algemeen belang voor de rechtspositie van de ambtenaren – inclusief alle regels uit het personeelsbeleid – binnen het georganiseerd overleg worden afgesproken.

Dit heeft gevolgen voor het instemmingsrecht van de ondernemingsraad. Het instemmingsrecht is niet aan de orde als de kwestie al inhoudelijk is geregeld in een cao of in een arbeidsvoorwaardenregeling die is vastgesteld door een publiekrechtelijk orgaan (artikel 27 lid 3 WOR). Het instemmingsrecht van de ondernemingsraad wijkt dus voor het overeenstemmingsvereiste. Aangezien algemeen wordt aangenomen dat het overeenstemmingsvereiste voor het georganiseerd overleg vervalt met inwerkingtreding van de Wnra, kan de rol van de ondernemingsraad vergroten. Eerste indicaties zijn dat in de grote sectoren het overeenstemmingsbeginsel niet zal worden gehandhaafd.

[intermezzo:3]

Conclusie

Duidelijk is dat ten behoeve van de inwerkingtreding van de Wnra, er verschillende stappen worden gezet. Zo is men in de sectoren bezig met het opstellen van cao’s op basis van de huidige rechtspositieregelingen die in lijn zijn met het burgerlijk wetboek. Ook is de eerste aanpassingswetgeving gepubliceerd. Wij concluderen echter ook dat het er nog het nodige moet gebeuren, ook bij de overheidswerkgevers. Een goed moment om daar mee te beginnen want voor je het weet is het 1 januari 2020.

Tips

Begin met het inventariseren van de lokale regelingen en breng in kaart wat er in het personeelshandboek moet worden opgenomen
Beantwoord als organisatie de vraag of je medewerkers voor inwerkingtreding een arbeidsovereenkomst wil laten tekenen. Zo ja, start de gesprekken hierover met de OR
Zorg dat je in kaart hebt welke afdelingen en medewerkers wanneer geschoold moeten worden

Steven Jellinghaus, advocaat bij De Voort Advocaten | Mediators
Els Huisman, advocaat bij De Voort Advocaten| Mediators en als buitenpromovendus verbonden aan de Stichting Albeda Leerstoel van het CAOP, verbonden aan de Universiteit van Leiden, e-mail: e.huisman@devoort.nl