Verlof is iets anders dan vakantie. Vakantie is een vrijstelling van het verrichten van de afgesproken arbeid, waarbij de besteding van de vrije tijd geheel ter keuze is van de werknemer met daarbij doorbetaling van het loon als uitgangspunt. Verlof is echter veelal gekoppeld aan een bepaald doel of aan bepaalde omstandigheden, en heel vaak gebonden aan een aantal voorwaarden, waarbij doorbetaling van het loon afhankelijk is van het type verlof.

De werkgever kan bepaalde vormen van verlof weigeren als er zwaarwichtige bedrijfsbelangen aanwezig zijn. Hij moet dan wel van goede huize komen om deze belangen hard te maken. Van het recht op zwangerschap- en bevallingsverlof kan echter niet ten nadele worden afgeweken. Bij langdurend zorgverlof kan alleen ten nadele van de werknemer worden afgeweken bij cao of bij regeling namens een daartoe bevoegd bestuursorgaan. Het is dus afhankelijk van het type verlof of de werkgever het verlof kan weigeren. Verder is van belang dat bij sommige verlofvormen het verlof ook daadwerkelijk moet worden gebruikt voor het doel van deze vorm van verlof.

Voorbeeld
A meldt aan zijn werkgever dat hij de komende weken op maandag verlof wenst op te nemen op grond van de regeling kortdurend zorgverlof. Hij vertelt dat zijn moeder ernstig ziek is en dat zij thuis is, en constant verzorging nodig heeft. De familie heeft gezamenlijk een verzorgingsrooster opgesteld waarbij van A verwacht wordt dat hij de komende weken op elke maandag bij moeder in huis is. De werkgever kan achteraf van A verlangen dat hij aannemelijk maakt dat hij die maandagen niet heeft gewerkt in verband met de noodzakelijke verzorging van zijn moeder.

Bij het recht op ouderschapsverlof hoeft de werknemer niet te verantwoorden dat hij alleen maar bezig is met het verzorgen van zijn of haar kind.

Voorbeeld
B is vader geworden en besluit gebruik te maken van zijn recht op ouderschapsverlof. In de periode van ouderschapsverlof is B echter niet zozeer met de nieuwe baby in de weer, maar besteedt hij de meeste tijd aan de verbouwing van zijn huis. Dit is juridisch toegestaan.

Bij het recht op kortverzuimverlof waar bijvoorbeeld de werknemer een arts of ziekenhuis moet bezoeken, is de regel dat een dergelijk bezoek zoveel mogelijk buiten werktijd gepland moet worden. Alleen als dat niet lukt, mag dat onder werktijd en krijgt de werknemer doorbetaald. Die doorbetaling geldt dan voor een korte, naar billijkheid te rekenen tijd.

Meldingsplicht en informatieverplichting bij vormen van verlof

De werknemer die gebruik wenst te maken van het calamiteiten- of kortverzuimverlof, waaronder begrepen het kraamverlof, moet dit vooraf melden aan de werkgever. De werknemer moet daarbij ook de reden vermelden. Hoe die melding behoort plaats te vinden is niet wettelijk voorgeschreven. Verlof
Een werknemer kan dus zelf kiezen of hij de werkgever hierover persoonlijk benadert, belt, schrijft, appt, e-mailt of anderszins. Alleen als het niet mogelijk is om die melding vooraf te doen, kan dit achteraf maar wel zo spoedig mogelijk. Overigens mag de werkgever achteraf van de werknemer verlangen dat hij aannemelijk maakt dat hij zijn werk niet heeft kunnen verrichten wegens één van de redenen van het wettelijk calamiteiten- en kortverlof.