Sinds de komst van de WWZ in 2015 hebben werknemers recht op scholing en heeft de werkgever scholingsplicht. De mogelijkheden en kansen van dat nieuwe scholingsrecht zijn bij de meeste werknemers nog steeds onbekend. De jaarlijkse Opleidingsmonitor van NIDAP en opleidingsvergelijker Springest laat zien dat slechts een derde van hen weet dat zij recht hebben op scholing. Ook na uitleg meent een overgrote meerderheid dat de waarde van de nieuwe wet voor werknemers beperkt is. Doorleren vinden zij echter wel essentieel voor hun baanzekerheid.

Mocht u het ook niet kennen: het scholingsrecht houdt in dat de organisatie een werknemer in staat moet stellen om scholing te volgen die noodzakelijk is voor het uitoefenen van zijn functie. Scholingsplicht speelt bijvoorbeeld als de functie vervalt of bij ontslag. De werknemer mag niet worden ontslagen op grond van disfunctioneren als dit komt doordat de werkgever onvoldoende heeft geïnvesteerd in scholing.

De verwachtingen van werknemers ten aanzien van scholingskansen dankzij de WWZ, zijn weinig optimistisch. Zo blijkt het NIDAP-onderzoek onder bijna 4.000 opleidingzoekende professionals. De meerderheid vindt dat doorleren je eigen verantwoordelijkheid blijft. Zij verwachten niet dat het scholingsrecht hier iets aan verandert. Slechts een derde verwacht een grotere baanzekerheid dankzij het nieuwe recht op scholing.

Niet leren? Minder inzetbaar

Het volgen van opleidingen en trainingen hangt in de ogen van werknemers wel duidelijk samen met hun arbeidsmarktpositie. 42 procent van de ondervraagden vreest voor verminderde inzetbaarheid wanneer hij of zij geen opleidingen of trainingen volgt de komende vijf jaar. Vooral mensen werkzaam in de zorg, ICT, financiële dienstverlening en bij de overheid menen dat zij moeten blijven leren.

Uit het onderzoek blijkt ook een onverwacht verschil tussen hbo- en mbo-opgeleiden. Hbo-opgeleiden zien in opleidingen en trainingen een belangrijkere rol weggelegd voor hun inzetbaarheid en baanzekerheid. Mbo-ers verwachten vaker goed inzetbaar te blijven zonder door te leren.

De opleidingzoekende werknemer is over het algemeen tevreden over de inspanningen van zijn werkgever om doorleren te stimuleren. Toch zijn er ook kritische geluiden. Met name in de horeca, handel en bouw onderneemt de werkgever te weinig op dit gebied. Bij werknemers met een hbo-vooropleiding is hierover een grotere mate van ontevredenheid gemeten.

Geld en tijd zijn dealbreakers

Werknemers nemen dan ook steeds vaker verantwoordelijkheid voor hun eigen ontwikkeling en inzetbaarheid. Voor een groot deel van hen is persoonlijke ontwikkeling de belangrijkste reden te willen blijven leren. Andere veelgenoemde doelen zijn doorgroeien of het maken van promotie. Te weinig tijd wordt het meest genoemd als obstakel om geen opleiding te volgen. Het ligt meestal niet aan een gebrek aan ambitie. Praktische bezwaren, zoals gebrek aan tijd en middelen, zijn zwaarwegender dan inhoudelijke argumenten.

Blended learning populair

De leervorm speelt ook een belangrijke rol. Dit heeft vooral met tijdsbesparing, kosten en gemak te maken. E-learning maakt het volgen van een opleiding in veel gevallen makkelijker en efficiënter. Zowel werkgever als werknemer is inmiddels overtuigd van de toegevoegde waarde van online en offline leren. Blended learning (traditionele en digitale leervormen gecombineerd) is daarbij de meest favoriete vorm, zo blijkt ook uit het onderzoek. Opmerkelijk is dat nog maar een vijfde van de opleidingzoekende professionals opleidingen prefereert met uitsluitend klassikale lessen.

De juiste balans tussen online en offline onderdelen blijkt essentieel. Werknemers willen met e-learning vooral opdrachten maken, toetsen afleggen en informatie over de opleiding en hun voortgang kunnen bijhouden. De belangrijkste toegevoegde waarde van klassikale leervormen is en blijft de interactie, zowel met medecursisten als met de docent.

Taak werkgever: tijd faciliteren

Uit CBS-onderzoek bleek eerder dat vanwege automatisering en robotisering de meeste ontslagen zullen vallen onder mbo-opgeleide werknemers. Volgens een studie van de Volkskrant (2014, CBS/Oxford data) gingen tussen 2008 en 2013 zelfs 154 duizend administratieve banen verloren. Toch is juist onder lager opgeleide werknemers een relatief grote groep nog niet overtuigd van het nut om door te leren. In verschillende sectoren lijkt meer sturing door de werkgever hierop gewenst.

Op dit moment geeft 58 procent van de werknemers aan dat zijn opleiding of training geheel of gedeeltelijk door de werkgever wordt betaald. Ook voor de gemotiveerde groep zijn er dus nog genoeg mogelijkheden voor werkgevers om praktische bezwaren, zoals het gebrek aan tijd of middelen, weg te nemen.