Topsporters zijn altijd bezig met optimaal in vorm blijven om te kunnen presteren. Tegelijkertijd is topsport per definitie niet duurzaam: veel eerder dan andere werkenden moeten topsporters nadenken over een tweede loopbaan. Tijdens de Week van Duurzame Inzetbaarheid vertelt Pieter van den Hoogenband over duurzaam presteren en jezelf opnieuw uitvinden.
Wat is voor jou duurzame inzetbaarheid?
“Vanuit mijn sportachtergrond zie ik duurzame inzetbaarheid als de voorwaarden waaronder mensen duurzaam kunnen presteren. Zij hebben controle over hun loopbaan en kunnen hun succes herhalen. Dat heeft waarde. Daar zit heel veel achter: een manier van handelen, van samenwerking, van jezelf steeds opnieuw uitvinden. Het is daarom heel interessant om dat te analyseren en ook mensen die dat goed kunnen te bevragen. Het tegenovergestelde, een prestatie gebaseerd op toeval, heeft minder waarde. Dat wil niet zeggen dat het niet leuk is, want daar kun je ook nog steeds van genieten, maar daar zit geen visie achter. Achter duurzame inzetbaarheid zit ook een mindset, de bereidheid om er in te investeren.”
Met zeven olympische medailles weet jij het een en ander over duurzaam presteren. Wat zou jij anderen willen meegeven op dit gebied?
“Ik kan alleen vanuit mijn eigen ervaringen spreken. Het is maatwerk. De een vindt het fijn om dingen samen te doen, de ander is meer individualistisch ingesteld. In de teams waarin ik heb gewerkt bleek wel dat het sowieso een plus is als je alleen al nadenkt over duurzaam presteren. Als een werkgever vervolgens de omstandigheden zodanig kan creëren dat je ook aan je duurzame inzetbaarheid kan werken, dan helpt dat de werknemer enorm. Ik geloof in samenwerking, de krachten bundelen. Iedereen pakt zijn eigen verantwoordelijkheden.”
Hoe breng je dat zelf in de praktijk als chef de mission van de Nederlandse Olympische ploeg?
“Mijn opdracht is om optimale prestaties te realiseren voor alle Olympiërs. Dat is een rol op de achtergrond. Ik moet niet in de weg lopen. De sporters en de coaches zijn de hoofdrolspelers. Zij zijn de eigenaren van de prestaties en de medailles. Ik en mijn team moeten op de achtergrond de randvoorwaarden creëren zodat zij maximaal kunnen presteren. Het is vergelijkbaar met een werkgever. Je reikt de tools aan waarmee de hoofdrolspelers, jouw werknemers, maximaal kunnen presteren.”
>>> Tip: Kom luisteren naar de key note van Van den Hoogenband tijdens de Week van de Duurzame Inzetbaarheid
Door de coronapandemie zijn veel evenementen, waaronder de Olympische Spelen, uitgesteld naar volgend jaar. Hoe zorg je ervoor dat sporters gemotiveerd blijven om te werken aan hun inzetbaarheid?
“Sportmensen op dit niveau weten dondersgoed hoe het is om met tegenslagen om te gaan. Er is niet een carrière die als een lineaire lijn recht omhoog loopt. Dat gaat met vallen en opstaan. Soms heb je een dip en dan ga je weer omhoog. Als je eenmaal de Spelen haalt, heb je al een hele reis achter de rug, waarin je hebt geleerd om teleurstellingen te incasseren. Dan ben je mentaal en fysiek sterk. Daar hoef ik ze niet mee te helpen. Het enige waar ik de sporters mee kon helpen, was zorgen dat we de juiste informatie kregen. Sporters van dit niveau hebben een hekel aan onduidelijkheid. Want je bent met een planning bezig, je werkt naar een doel toe. En het was opeens onduidelijk of dat piekmoment wel zou komen. Andere landen gingen wel door met trainen, maar wij konden dat niet omdat we in een lockdown belandden. Het was daarom zaak om zo snel mogelijk te zorgen dat we duidelijkheid hadden, zodat sporters geen risico’s gingen nemen. Gelukkig hadden we die duidelijkheid vrij snel. En toen was het een kwestie van een paar dagen balen, daar vervolgens een hele dikke streep onder te zetten en weer te herfocussen.”
Hoe zorgde jij er als topsporter voor dat je niet alleen fysiek, maar ook mentaal in staat was om topprestaties te blijven leveren?
“Als je het hebt over vitaliteit, dan denken mensen vaak dat dat te maken heeft met beweging en met voeding. Een aantal mensen weet ook dat het iets met slaap en met herstel te maken heeft. Maar wat voor mij ook heel belangrijk was, was lachen en plezier maken. Daar vonden wij met ons team wel de juiste balans in. Presteren is enorm belangrijk, maar als dat gepaard gaat met een beetje plezier, dan kom je verder. En als je alleen maar focust op plezier, dan kun je niet presteren. Het is belangrijk dat je voor jezelf die balans weet te vinden.”
Wie is Pieter van den Hoogenband?Pieter van den Hoogenband is een van Nederlands meest succesvolle sporters. Na de twee vierde plaatsen in 1996, werd hij tijdens de Olympische Spelen van 2000 Olympisch kampioen op de 100 en 200 meter vrije slag. Vier jaar later, bij de Spelen van Athene, wist Pieter van den Hoogenband zijn titel op de 100 meter te prolongeren. Na zijn actieve carrière is Pieter van den Hoogenband betrokken gebleven bij de topsport. Als manager van de Topsport Community is hij de spin in het web tussen sport, het bedrijfsleven en de wetenschap. Samen met Lifeguard zet hij zich in om een gezondere en vitalere samenleving te realiseren. Tevens mag hij zich chef de mission noemen van onze EYOF ploeg (European Youth Olympic Festival) in Gyor2017 , en verzorgt hij namens Eurosport de analyses tijdens Internationale toernooien. Verder is Pieter hoofdambassadeur voor Metakids en de Amsterdam City Swim. In 2018 werd hij benoemd tot chef de mission van de Nederlandse ploeg voor de Olympische Spelen van Tokio in 2021.
Niemand kan zijn hele leven topsporter blijven. Waar anderen net lekker op stoom komen in hun carrière, moeten de meeste sporters rond hun dertigste toch echt nadenken over een tweede loopbaan. Hoe doe je dat?
“Het vergt de bereidheid om jezelf opnieuw uit te vinden. Ik heb vier keer meegedaan aan de Olympische Spelen. De sportwereld kende weinig geheimen meer voor me en ik merkte bij mezelf de behoefte om me ook op andere manieren te ontwikkelen. Maar ik heb ook wel sporters gezien die daar onrustig van werden: ‘Ik heb niet kunnen bouwen aan een mooi cv en moet nu helemaal onderaan beginnen. Welke keuzes maak je dan?’ Dat is dus heel erg afhankelijk van de persoon.”
“Yuval Noah Harari heeft een aantal fantastische boeken geschreven. Een van zijn laatste boeken was 21 lessen voor de 21ste eeuw. Daarin staat ook een hoofdstuk over mentale veerkracht, jezelf opnieuw uitvinden. Dat vind ik mateloos interessant. Ik ben vader van vier kinderen. Die zijn nu begonnen aan hun reis langs scholen, allerlei mensen die hen dingen aanreiken en er is heel veel keuze. Dan zou het zo maar kunnen dat je een vak kiest dat zo maar opeens ophoudt te bestaan. Kun je daar mee omgaan? In de sport proberen we mensen ook duidelijk te maken dat ze meer zijn dan alleen die medaille. Daar bedoel ik mee dan mensen hun hele persoonlijkheid koppelen aan hun sportsucces. Als je dan door ziekte of blessure dat succes niet meer kunt boeken, dan heb je het gevoel dat je er helemaal niet meer bent. Het vergt mentale kracht om daarmee om te gaan. Ik vind het interessant om daar vat op te krijgen, want dat zou ik ook graag aan mijn kinderen willen leren.”
Meer weten? Tijdens de Week van Duurzame Inzetbaarheid delen Pieter van den Hoogenband en vele andere inspirerende sprekers hun expertise op het gebied van duurzame inzetbaarheid
