"Je ziet altijd dat pesten toeneemt in tijden van crisis. Mensen zijn er niet van overtuigd dat ze hun baan houden of weten al dat er een reorganisatie aankomt. In die situaties zie je dat mensen geniepiger gedrag gaan vertonen om hun eigen hachje te redden", zegt Patricia Bolwerk, trainer en oprichter van Stop Pesten Nu. "In coronatijd zien werknemers dat het bedrijf nu nog wel bestaat, maar dat het maar de vraag is of je overeind blijft. Het idee van samen de strijd aangaan is een beeld dat naar de werkgever wordt getoond, maar ik denk wel dat er wordt geprobeerd om collega’s eruit te krijgen of zelfs overspannen te maken."
Cyberpesten is moeilijk te herkennen
Dat werkgevers het moeilijk vinden om de vinger achter online pesten te krijgen, vindt Bolwerk niet zo gek. "Cyberpesten komt nog niet zolang voor op de werkvloer. Het is voor werkgevers moeilijk om daar zicht op te krijgen, tenzij het om iets gaat wat je echt kunt printen als bewijs. Het is vaak geniepiger, waardoor de pesters er voor de groep mee weg lijken te komen."
"Stel dat er bijvoorbeeld tijdens een teamsessie opnames zijn gemaakt van de bijeenkomst en dat ze dan de screenshots van één collega eruit halen om die op een lullige manier te bewerken. Mensen melden dat soort dingen niet zo snel. De eerste keer denken ze misschien nog: ‘Nou ja, het is ook wel grappig’, terwijl ze pas later beseffen dat ze het helemaal niet oké vinden. Ze durven er ook niet mee naar hun werkgever te stappen, zeker nu in coronatijd, nu er allerlei zaken spelen. Mensen proberen het in hun eigen hoofd kleiner te maken dan het is."
Veilige werkomgeving
De wet verplicht werkgevers om te zorgen voor een veilige werkomgeving. Beleid tegen psycho-sociale arbeidsbelasting, waar bijvoorbeeld werkdruk en de gevolgen van ongewenst gedrag op de werkvloer onder vallen, hoort daarbij. Uit onderzoek van PW. naar ongewenst gedrag op de fysieke en digitale werkvloer blijkt echter dat veel werkgevers hier steken laten vallen. 40 procent van de respondenten zegt dat zijn organisatie geen actief beleid voert tegen ongewenst gedrag op de werkvloer. 10 procent weet niet of er beleid wordt gevoerd. Een op de vijf respondenten zegt dat er sinds het uitbreken van de coronacrisis onvoldoende aandacht is voor pesten en ongewenst gedrag.
Waan van de dag
Dat is een beeld dat arbeidsrechtadvocaat Suzanne Meijers herkent. “Om heel eerlijk te zijn heb ik niet het idee dat pesten een onderwerp is waar werkgevers graag mee aan de slag willen. Bij grote organisaties is het misschien meer een thema dat aandacht krijgt, of waarvan ze zich erop laten voorstaan dat ze het op de agenda staat. Bij kleine organisaties zie je zeker dat het niet hoog op de agenda staat en in de waan van de dag kan ik me daar ook wel iets bij voorstellen. Pas als iemand het aankaart en zegt dat er wat speelt, wordt het snel op de agenda gezet."
Toch is het verstandig om preventief op te treden tegen pesten en ander ongewenst gedrag. Meijers: "Komt het dan tot een ontslagzaak tegen een werknemer, leidinggevende of directeur, dan zal een advocaat altijd vragen of de organisatie beleid heeft tegen pesten en hoe dat dan in de organisatie verweven is. Vaak is het antwoord dat er geen beleid is, omdat iedereen toch weet dat je niet mag pesten, of, in het geval van seksuele intimidatie, dat je niet met je handen aan een collega mag zitten. Dat hoef je toch niet vast te leggen? Als het om iets heel extreems gaat, zal een rechter daar wel in mee gaan, maar het is beter om beleid te hebben."
Meldingen van pesten
Wie afgaat op het aantal meldingen van pesten, krijgt al snel een te rooskleurig beeld, zegt Bolwerk. "Soms kom ik bij bedrijven en dan zegt de P&O’er: ‘We hebben hier vierhonderd werknemers en er zijn maar drie klachten.’ Maar dat is eerder een probleemsignaal dan een goed teken. Uit onderzoek blijkt dat een op de acht werknemers wordt gepest. Als je maar zo weinig klachten krijgt, dan voelen mensen zich dus niet veilig om ongewenst gedrag te melden."
Uit het onderzoek van PW. blijkt dat veel HR-professionals geen zicht hebben op het aantal mensen binnen de organisatie die aangeven dat ze worden gepest. Bijna de helft (44,9%) heeft geen idee of er tijdens de coronacrisis meer of minder meldingen van pesten zijn geweest. 32 procent zegt dat het aantal meldingen hetzelfde is gebleven en iets minder dan 9 procent zegt dat het aantal meldingen is gedaald. Ruim 4 procent van de respondenten ziet een stijging van het aantal meldingen.
Wat kan HR doen?
- Maak duidelijk dat pesten niet wordt geaccepteerd en herhaal deze boodschap;
- Werk aan een cultuur waarin mensen zich durven uitspreken;
- Neem meldingen serieus, ook wanneer er maar één persoon melding van maakt;
- Heb aandacht voor leiderschap: ook managers pesten of worden slachtoffer van ongewenst gedrag;
- Geef het goede voorbeeld. Behandel medewerkers zoals je zelf wilt worden behandeld.
Lees de researchpaper 'Ongewenst gedrag op de (digitale) werkvloer' op PW.
• Uitkomsten van ht onderzoek
• Interviews
• Meer over het wetsvoorstel vertrouwenspersonen
