Arbeidskrapte landelijk aanpakken
D66 wil een landelijke aanpak tegen de arbeidskrapte. Daar heeft de partij een aantal ideeën voor:
- Stimuleren om mensen te laten overstappen naar beroepen waar de krapte het grootst is. Te beginnen bij de zorg, het onderwijs en de techniek. "We zorgen voor betere secundaire arbeidsvoorwaarden, meer mogelijkheden voor ontwikkeling en we maken erkenning van eerder opgedane werkervaring makkelijker", zo staat in het partijprogramma.
- Zorgen voor extra technisch personeel, onder andere door het mogelijk te maken dat mbo’ers uit heel Europa in Nederland aan de slag kunnen.
- Mensen om- en bijscholen voor de duurzame economie. Zo krijgen personen uit de fossiele industrie begeleiding naar werk in de energietransitie. Ook moet het aantrekkelijker worden om technisch onderwijs te volgen.
- Investeren in innovatie, zoals automatisering en robotisering.
- Aantrekkelijk maken om meer uren te gaan werken. Iedereen die minstens 4 dagen per week werkt, gaat wat D66 betreft minder belasting betalen. Voor mensen die nu in deeltijd werken, wordt het met dit urenvoordeel financieel aantrekkelijker om meer uren te gaan werken. Wie nu al 4 of 5 dagen per week werkt, houdt straks netto meer over.
Inzet van arbeidsmigranten
Volgens D66 zijn bovenstaande punten niet voldoende om de arbeidskrapte aan te pakken. De partij zet daarom ook in op arbeidsmigratie, maar wel onder strenge voorwaarden voor werkgevers. Zo wil D66:
- minder vraag naar laagbetaalde arbeid uit het buitenland. De lonen moeten omhoog, zodat "werk naar waarde wordt gewaardeerd en concurrentie met andere werknemers eerlijker is".
- meer investeren in innovatie (hogere lonen werken daaraan mee). Zo wil het bindende afspraken met de logistieke sector maken over het terugdringen van arbeid en het opschalen van automatisering.
- minder subsidie geven aan sectoren die veel arbeidsmigranten inzetten, veel stikstofuitstoot veroorzaken en veel fysieke ruimte innemen.
- misstanden in de sector aanpakken door de aanbevelingen van de commissie Roemer uit te voeren.
- werkgevers meer verantwoordelijkheid laten nemen voor de huisvesting van arbeidsmigranten. De partij verkent daarom verschillende opties voor nieuwe wetgeving, bijvoorbeeld een verplichte bijdrage van werkgevers aan een Volkshuisvestingfonds of een verplichting tot huisvesting bij het aannemen van een arbeidsmigrant.
- uitzendbureaus verbieden om uitzendkrachten uit te lenen aan andere uitzendbureaus, het zogenoemde 'doorlenen'. Daardoor is het namelijk niet meer duidelijk welke cao-afspraken voor hen gelden.
Statushouders sneller aan het werk
Kansrijke asielzoekers die naar Nederland komen, mogen wat D66 betreft meteen gaan werken. De partij wil daarnaast dat zij verplicht Nederlands leren en de kans krijgen om een opleiding te volgen die aansluit bij hun ervaring. Voor werkgevers moet het makkelijker worden om statushouders aan te nemen.
Persoonlijk leerbudget
In het kader van leven lang ontwikkelen willen de sociaal-liberalen een persoonlijk leerbudget introduceren dat nooit verloopt en ingaat vanaf het moment dat iemand de arbeidsmarkt betreedt. Dit betekent dat ieder individu een eigen budget krijgt, voor de eigen ontwikkeling. Wie een korte of geen vooropleiding heeft, krijgt een hoger budget. "Want voor gelijke kansen moeten we ongelijk investeren", aldus de partij.
"We zorgen ervoor dat de drempels om je leerbudget in te zetten laag zijn, onder andere door een divers aanbod in te richten. Voor sommige mensen betekent dit investeren in het nóg beter kunnen uitvoeren van je ambacht; voor anderen betekent dit juist het omscholen naar iets nieuws."
Hervorming WIA
D66 wil de WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) fundamenteel hervormen. Dat wil de partij in lijn met de analyse van de onafhankelijke commissie toekomst arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS) bewerkstelligen.
Vereenvoudiging re-integratiehulp
D66 wil de re-integratiehulp vereenvoudigen: minder formulieren, snellere trajecten en duidelijkere regelgeving. Het wil de scheidslijnen tussen verschillende instanties opheffen: een werkzoekende kan terecht bij één loket en kan op die manier sneller weer aan de slag.
Uitbreiding ouderschapsverlof
De sociaal-liberalen willen het ouderschapsverlof uitbreiden, zodat beide ouders 6 maanden verlof krijgen, waarvan ze 6 weken onderling kunnen uitwisselen. Tijdens het verlof krijgen ouders 80% van hun loon betaald.
Momenteel hebben beide ouders gedurende 9 weken van het ouderschapsverlof recht op 70% van hun dagloon .
Stimuleren van diversiteit
Discriminatie en racisme in vacatures en bij sollicitaties komt nog steeds voor, zo merkt de partij van Jetten op. "Maar bij procedures voor werving en selectie horen gelijke kansen het enige uitgangspunt te zijn." D66 wil daarom dat bedrijven die discrimineren, worden bestraft.
De partij wil een quotum invoeren om gelijkheid te bevorderen: minstens 40% vrouwen óf mannen in bestuur en toezicht van bedrijven en de top van de overheid.
Daarnaast wil D66 dat grote bedrijven diversiteit openbaar inzichtelijk maken: vanaf 100 medewerkers moeten deze bedrijven jaarlijks rapporteren over brede sociale indicatoren, zoals geslacht en arbeidsbeperking.
Zelfstandige versus loondienst
Het verschil in belasting en sociale zekerheid tussen zelfstandige en werknemer is te groot, vinden de sociaal-democraten. "Dit leidt tot problemen zoals schijnzelfstandigheid." Dit verschil willen zij verkleinen, in lijn met het SER-akkoord.
Ook de status van zelfstandige moet duidelijker, vindt D66. Hiervoor heeft de partij samen met andere partijen, waaronder VVD en CDA, een initiatiefwet ingediend. In deze wet worden 2 toetsen geïntroduceerd: de zelfstandigentoets en de werkrelatietoets. Het gaat onder meer om een toets die uitwijst of een zzp’er écht zelfstandig werkt en hier zelf voor kiest.
Hiermee steunen deze partijen ook het voorstel waarin iemand bij een te laag uurtarief automatisch werknemer is. Dat is in lijn met het wetsvoorstel Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR), dat door het kabinet is ingediend.
Lonen omhoog, premies omlaag
De partij wil dat er een wettelijke minimum stagevergoeding voor iedereen wordt ingevoerd. Daarnaast wil de partij een verhoging van het wettelijk minimumloon en het wettelijk minimumjeugdloon.
Ook wil de partij van Jetten de werkgeverspremies voor de laagste inkomens verlagen, zodat het voor werkgevers aantrekkelijker wordt om mensen in dienst te nemen.
Technologie en innovatie
De sociaal-liberalen signaleren dat de arbeidsproductiviteit in het midden- en kleinbedrijf (mkb) stagneert. Daarom wil de partij technologie en innovatie stimuleren die mkb’ers helpt om de arbeidsproductiviteit te verhogen.
Om daar goede focus op te hebben, wil het een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie aanstellen, met een eigen begroting en 'een stevig mandaat'.
Minder regels
D66 wil een einde maken aan 'de verstikkende regeldruk' voor ondernemers. "Regels die hoge lasten met zich meebrengen en niet goed werken, schaffen we af. Bij het opstellen van nieuwe regels kijken we altijd naar welke regels we dan ook kunnen afschaffen. Bestaande regels versimpelen we. Dit betekent ook dat we niet meer steeds de mogelijke uitzonderingen op een regel vooraf opschrijven."
