Rookvrij werken: dit moet je als HR weten

Staatssecretaris Blokhuis (VWS) sloot in 2018 met meer dan 70 partijen een Nationaal Preventieakkoord met afspraken op het gebied van gezondheid. Het doel van dat akkoord is onder andere een ‘rookvrije generatie’ in 2040. Dan zou 0% van de jongeren en zwangere vrouwen nog moeten roken. Ook zou het aantal rokende volwassenen moeten zijn afgenomen van 20,2% (2020) naar 5%. In het preventieakkoord staat onder andere het verbod op rookruimtes in bedrijven als maatregel.

Rookruimte en roken op bedrijfsterrein

Het gaat bij de nu verboden rookruimtes om afsluitbare ruimtes in het bedrijfspand. Volledig buiten het bedrijfsgebouw mag je als werkgever nog wel een rookruimte aanbieden in de vorm van bijvoorbeeld een overdekte rookruimte of een abri. Dat ben je echter niet verplicht. De eventuele rookruimte mag niet aan het gebouw grenzen of ermee verbonden zijn in de vorm van bijvoorbeeld een afdakje. Ook mag de rookruimte geen overlast naar binnen veroorzaken. Daarnaast mag de rookruimte geen hinder geven aan mensen die het gebouw willen binnenkomen. Verder heeft de rookruimte geen andere functie zoals een fietsenhok, waarvoor niet-rokers de ruimte moeten betreden. Werknemers mogen buiten op het bedrijfsterrein of bij de ingang roken, behalve als je dat verbiedt of als dat rookoverlast oplevert voor collega’s of bezoekers.

Rookvrije werkplek

Werknemers hebben recht op een rookvrije werkplek. Bij dat recht gaat het naast werkruimtes, om alle ruimtes waar werknemers kunnen komen zoals trappen, hallen, gangen, liften, toiletten, wachtruimtes, recreatieruimtes, kantines, vergaderzalen, kopieerruimtes, magazijnen, fietsenstallen, etc. Ook een bedrijfsauto moet bijvoorbeeld rookvrij zijn, zelfs als de werknemer die in die auto rijdt, rookt. Als werkgever ben je verantwoordelijk voor het instellen, vermelden (bijvoorbeeld met bordjes en stickers) en handhaven van het rookverbod.

Toezicht op handhaving

De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht op de handhaving van het rookverbod. De NVWA mag bij overtreding een bestuurlijke boete opleggen aan de werkgever van wie de ruimte is waar wordt gerookt. Houden je werknemers zich niet aan de regels en doe je daar niets aan dan kan je daarvoor een boete krijgen van 600 euro voor de eerste overtreding tot 4500 euro voor de vierde overtreding.

Rookverbod

Er geldt momenteel een rookverbod in de horeca, op het werk en in openbare gebouwen. Ook mag er niet worden gerookt op schoolpleinen en soms niet op terrassen en bij evenementen. Het rookverbod heeft niet alleen betrekking op sigaretten, sigaren en pijp, maar ook op het gebruik van tabak in het algemeen. Het geldt dus ook voor e-sigaretten met en zonder nicotine.

Gesprek aangaan over rookgedrag

Het verbod op rookruimtes is een goede aanleiding om met rokende werknemers te praten over hun rookgedrag. Zo kan je nagaan waar ze behoefte aan hebben. Als ze erover denken om te stoppen, kun je ze daarbij helpen.

Rookvrij beleid

In het verlengde van het verbod op de rookruimtes kan je een geheel rookvrij beleid overwegen. In een volledig rookvrije werkomgeving is het hele terrein binnen de hekken of andere begrenzing van een bedrijf rookvrij. Ook roken werknemers na werktijd niet op het terrein en help je rokers die willen stoppen. Als werkgever ben je vrij om de werkwijzen, procedures en regels in een bedrijf te bepalen, als die redelijk zijn. Regels over roken en niet-roken in het bedrijf vallen hier ook onder. De ondernemingsraad (OR) of personeelsvertegenwoordiging (PVT) heeft instemmingsrecht bij het rookbeleid. Betrek die dus tijdig bij het invoeren of het wijzigen ervan. Het is raadzaam om een rookvrij beleid onderdeel te maken van een breder gezondheidsprogramma.

Communicatie en motivatie

Voor een rookvrij bedrijf kun je een document opstellen en verspreiden waarin staat waarom je het bedrijf rookvrij maakt en waarom dat belangrijk is voor je medewerkers. Dit document moet motiverend en begrijpelijk zijn voor alle werknemers. In het document en de communicatie daarover kan je de positieve effecten van het stoppen met roken benadrukken. Dit kan je aanvullen met succesverhalen van met roken gestopte medewerkers. Je kunt er eventueel een uitdaging van maken om met het hele team te stoppen. Zo kunnen medewerkers elkaar motiveren.

Voldoende draagvlak

Zorg tijdig voor voldoende draagvlak bij je medewerkers voor een geheel rookvrij bedrijf. Dat kan onder andere door bij het ontwikkelen van een rookvrij beleid samen te werken met de OR of PVT. Het is daarnaast belangrijk om de rokers erbij te betrekken. Hiervoor kan je een werkgroep samenstellen van medewerkers van verschillende afdelingen met rokers en niet-rokers. Informeer iedereen tijdens het proces op een duidelijke en transparante manier. Niet iedereen zal direct willen of kunnen stoppen met roken. Stel het onderwerp daarom regelmatig aan de orde tijdens overleg en in nieuwsbrieven.

Lees ook: Hoe bevorder je de lichamelijke gezondheid van je werknemers?

Persoonlijke coach

Individuele aandacht en begeleiding zijn belangrijk bij het stoppen met roken. Help werknemers daarom met het vinden van een persoonlijke coach. Deze valt onder de vergoeding van de basiszorgverzekering. Sinds januari 2020 is professionele hulp om te stoppen met roken namelijk vergoed zonder dat het meetelt voor het eigen risico van de zorgverzekering. Verder kan je medewerkers de mogelijkheid bieden om onder werktijd een cursus stoppen met roken te volgen.

Toolkit rookvrij werken

Op de website Rookvrije Generatie kun je een ‘toolkit rookvrij werken’ downloaden met onder andere voorbeeldteksten voor HR-beleid en communicatietips.